"Οντεν εδικονίζετο ο Κωσταντής στα ξένα".
Έτσι λέει το παραδοσιακό μας τραγούδι και στην εν λόγω περίπτωση που ακολουθεί, ταιριάζει γάντι θα έλεγα.
Γνωρίζουμε ότι η μουσική της Κρήτης έχει ελκύσει το ενδιαφέρον πολλών μελετητών(δυστυχώς οι περισσότεροι, ξένοι) και κατα καιρούς έχουν παρουσιαστεί διάφορες μελέτες,κείμενα,αναφορές γύρω από το πολύβουο φάσμα της μουσικής μας.
Ένας εξ αυτών των μελετητών, ήταν και ο διεθνούς φήμης Ελβετός μουσικολόγος Σάμιουελ Μπό Μποβύ, ο οποίος έκανε κάποιες σχετικές έρευνες στο νησί για την καταβολή και την κουλτούρα των μουσικών μοτίβων.
Έως εδώ, καλά.
Πρίν λίγο καιρό κυκλοφόρησε το πόνημα του με τίτλο "Μουσική Καταγραφή στην Κρήτη 1953-54" με διαφορα σχόλια και μελέτες.Αρχικά η καταγραφή προγραμματιζόταν να λάβει χώρα στην κεντρική και ανατολική Κρήτη.Τελικά, κατόπιν παράκλησης(!!!) ήρθε και στα Χανιά ο κύριος Μποβύ με τα της συνοδείας του, τις κυρίες Αγλαϊα Αγιουτάντη και Δέσποινας Μαζαράκη.
Η κυρία Μαζαράκη, στο δίτομο αυτό έργο, παρουσιάζει την μέχρι τα σήμερα,ανέκδοτη επιστολή της προς τον Μποβύ αμέσως μετά το ταξίδι της στην Κρήτη. Και εκτός των άλλων αναφέρει:
" Τα ριζίτικα, τα τραγούδια της τάβλας δηλαδή, αρχίζουν να εξαφανίζονται. Δύσκολα βρίσκεις ανθρώπους κάτω από τα 45 χρόνια να τα τραγουδούν καλά. Όλοι αναγνωρίζουν ότι μόνο οι γέροι τα ξέρουν καλά, με τον «ήχο». Επικρατεί ο δεκαπεντασύλλαβος σε όλα τους σχεδόν τα τραγούδια και τα παλιά ιστορικά σώζονται μόνο στη μνήμη γέρων από 70-75 χρονών και πάνω. Τα τραγουδούν «χύμα» καθώς λεν, δηλαδή σ’ έναν ορισμένο σκοπό που παραλλάσσει από περιοχή σε περιοχή. Αυτά που σας γράφω συμβαίνουν στον νομό Χανίων και κυρίως στην επαρχία Κυδωνίας και Σφακιών. Σ' αυτήν επικρατούν τα τραγούδια της τάβλας, τα ριζίτικα. Στα γλέντια τους, πού ’ναι κυρίως γάμοι και βαφτίσια, περνούν τον περισσότερο, για να μην πω όλον, τον καιρό τραγουδώντας. Χορεύουν λίγο Οι καλοί «γλεντιστάδες», αυτοί δηλ. που ξέρουν τα τραγούδια καλά, χαίρουν ιδιαίτερη εκτίμηση. Αρχίζει ένας το τραγούδι και μετά το παίρνει όλη η συντροφιά.Σ' αυτές τις περιοχές όργανα σχεδόν δεν υπάρχουν. Όταν θέλουν όργανα, παραγγέλνουν από την Κίσσαμο που φημίζεται για τους οργανοπαίχτες της και τα θαυμάσια κρασιά της. Έχει τέτοιο κρασί, που μόνο το κόκκινο χρώμα του να βλέπατε θα ευχόσαστε να μπορούσατε να πιείτε όλο το βαρέλι. Όταν σε ένα χωριό ρωτήσεις για τον τραγουδιστή που είναι καλός στα ριζίτικα θα σου πουν: ήταν ο τάδε μακαρίτης, αυτός μόνο τα ήξερε... Τα λέει τώρα κι άλλος, αλλά εκείνος ήταν!..."
Μέχρι εδώ, καλά, δεν μας λέει κάτι που δεν ξέρουμε δηλαδή, αν και παραλείπει να αναφέρει τις επαρχίες Αποκορώνου/Σελίνου αλλά και Κισσάμου όπου εκείνη την περίοδο τραγουδούσαν σε μεγάλη συχνότητα τα ριζίτικα τραγούδια. Και επίσης, κάνει ένα λάθος. Σαφώς εκείνη την περίοδο η Κίσσαμος(αριθμιτικά) είχε τους περισσότερους καλλιτέχνες, όμως και η επαρχία Κυδωνίας (Και ο Αποκόρωνας) είχαν μεγάλα "ονόματα". Φαίνεται όμως ότι το γούστο της κυρίας Μαζαράκη απέκλεισε τον Γαλαθιανό, τον Πλακιανό, τον Μανιό κλπ. Τέλος πάντων. Πάμε όμως λίγο παρακατω όπου η κυρία Μαζαράκη αναφέρει:
"Τα Κρητικά κομμάτια, συρτά πεντοζάλης κ.λ.π., χάνουν αφάνταστα στο λαούτο. Τώρα η βιολόλυρα που επικρατεί στην περιοχή Ρεθύμνης και Ηρακλείου πάει να αντικατασταθεί από τα βιολιά που έχουν εισχωρήσει στην περιοχή Κίσσαμου. Εκεί άρχισε να εισχωρεί και το κλαρίνο. [...]
Επίσης με γοργό ρυθμό χάνονται οι παλιοί χορευτικοί σκοποί και αρχίζουν να επικρατούν οι καινούργιοι που βγάζει ο Κουτσουρέλης ένας παραφουσκωμένος από εγωισμό λαουτιέρης και κάτι άλλοι παρόμοιοι. Παίρνουν μικροτράγουδα στερεοελλαδίτικα που τα κρητικοποιούν, τους κολλούν και ένα όνομα ενός χωριού και αυτά τα κυκλοφορούν.
Γι’ αυτό η γνώμη μου είναι ότι πρέπει πάση θυσία να μαγνητοφωνήσουμε τους 2-3 λυράρηδες που η ηλικία τους κυμαίνεται από 65-89 χρονών, προτού πεθάνουν."
Εδώ η κυρία Μαζαράκη, είτε από άγνοια, είτε από τοπικιστικό όφελος, είτε από μπέρδεμα, αρχίζει και χάνει τα νοήματα. Τονίζει ότι ο συρτός "χάνει" στο λαγούτο. Μάλλον, η κυρία Μαζαράκη δεν άκουσε το γνήσιο χανιώτικο λαγούτο, αλλα μάλλον περιορίστηκε στο πασαδόρικο ύφος της κεντρικής Κρήτης. Ειδάλλως, η άποψης της θα ήταν διαφορετική.
Λέει επίσης για την βιολόλυρα που πάει να αντικατασταθεί από το βιολί που έχει εισχωρήσει στην Κίσσαμο. Μάλλον, από ιστορικότητα των οργάνων η κυρία Μαζαράκη έχει μαύρα μεσάνυχτα. Το βιολί δεν εισχώρησε-ειδικά-στην Κίσσαμο την δεκαετία του.....'50, αλλά πολλούς αιώνες πρίν. Επίσης, κάποιος έπρεπε να την πληροφορήσει ότι τόσο στο Ηράκλειο, όσο και στο Λασήθι, το κύριο όργανο έως και την μεταπολεμική περίοδο, ήταν το βιολί που προϋπήρχε της λύρας.
Η κυρία αυτή δεν διστάζει να προσβάλει με τους χαρακτηρισμούς της τον γίγαντα του κρητικού λαγούτο, τον Γιώργο Κουτσουρέλη. Μάλλον, όσοι αρνήθηκαν να παίξουν ή,να μιλήσουν για χάρη της...έρευνας, αποκαλέστηκαν "αντιπαθείς".
Σε κάποιο άλλο σημείο του τόμου αυτού, τόσο η κυρία Μαζαράκη, όσο και ο Μποβύ, υποστηρίζουν με σθένος ότι το Πεντοζάλι είναι ρεθυμνιώτικος χορός!!!
Βέβαια, έχουμε ακούσει και χειρότερα τα τελευταία χρόνια, όμως από έναν καθόλα αξιολογο μουσικό επιστήμονα, περιμέναμε μια πιο σωστή και αντικειμενική προσέγγιση και οχι αυτή την δουλειά που εν κατακλείδι, προσβάλει την ιστορία της μουσικής και την νοημοσυνη πολλών ανθρώπων. Μην ξεχνάμε όμως, ότι την περιοδο εκείνη, την δεκαετία του '50, ξεκινάει ο σκοταδισμός στην κρητική μουσική, όπου παραγκωνίζεται το βιολί, κι οι νομοί Χανίων/Λασηθίου.
Αυτές είναι οι "αντικειμενικές" έρευνες, δίχως ίχνος "τοπικιστικού" οφέλους της κυρίας Μαζαράκη. Και δεν είναι βέβαια μόνο αυτή η κυρία, αλλά πολλοί άλλοι "ειδήμονες" που κατα καιρούς βγάζουν όλη τους την χολή για να εξυπηρετήσουν τα όποια τοπικιστικά και προσωπικά τους συμφέροντα.
Ανάλογες συλλογές έχουν εκδοθεί κατά καιρούς με μελέτες του "ποδαριού". Υπάρχουν όμως και οι μελέτες σημαντικών μουσικολόγων, όπως του Ρομπέρτο Λεϊντί, της Τούλια Μαγκρίνι κλπ, που όμως, ποτέ δεν έχουν ληφθεί υπ'οψην και σκοπίμως αποκρύπτονται...άραγε..επειδή μιλάνε για γνήσια κρητική μουσική παιγμένη από βιολί...?...Ποιός ξέρει.....
ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΦΙΛΟΥ ΛΕΥΤΕΡΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου