ΜΟΝΗ ΓΩΝΙΑΣ (ΚΟΛΥΜΠΑΡΙ)

1.ΛΙΘΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΟΥ 1832

2.ΜΟΝΗ ΓΩΝΙΑΣ

Η ιστορία της Μονής αρχίζει από τα μέσα του 9ου αιώνα, τότε που για πρώτη φορά κτίσθηκε, από ζηλωτές Μοναχούς, στη θέση «Μένιες» του Ακρωτηρίου αυτού προς τιμή του Αγίου Γεωργίου στον ίδιο τόπο, που υπήρχε το Ιερό της θεάς Δικτύνης - Βρυτομάρτιδος Αρτέμιδος. Οι συχνές και βάρβαρες επιδρομές των πειρατών σ' εκείνη την περιοχή, και φυσικά εναντίον της Μονής, ανάγκασαν τους Μοναχούς και ασκητές να ζητήσουν ασφαλέστερο τόπο μοναχικής ζωής.
Έτσι ήλθαν νοτιότερα και σχεδόν στη «ρίζα» του Ακρωτηρίου κατά το 13ο αιώνα και έκτισαν το μικρό Μοναστήρι, που σήμερα είναι το Κοιμητήριο της Μονής. Από το μικρό αυτό Μοναστήρι, αρχές του 17ου αιώνα, ο Μοναχός Βλάσιος, από την Αμάσεια της Κύπρου, άρχισε να κτίζει τη Μονή στη θέση που είναι σήμερα (ύστερα από μια οπτασία, κατά την παράδοση) και το έργο του συνέχισε ο Ιερομόναχος Βενέδικτος Τζαγκαρόλας, ο οποίος καταγόταν από ονομαστή οικογένεια των Χανίων, που η ρίζα της ήταν Βενετική κι είχε προσχωρήσει στο Ορθόδοξο Δόγμα. Ένας ευγενής των Χανίων, ο Γεώργιος Μουρμούρης, χάρισε τεράστια περιουσία στη Μονή, που βοήθησε σημαντικά τόσο για την οικοδόμηση, όσο και για τη συντήρηση της και γι’ αυτό και δίκαια, συγκαταλέγεται στους κτήτορες της Μονής. Το χτίσιμο άρχισε το 1618 και ο Ναός της τελείωσε το 1634, όπως μαρτυρεί η επιγραφή που είναι χαραγμένη στο δυτικό πάνω μέρος του τρούλου.
Από την ίδρυση της στο χώρο αυτό η Μονή μέχρι σήμερα έχει υποστεί έξι (6) μεγάλες καταστροφές: τα έτη 1645, 1652, 1822, 1841, 1867 από τους Τούρκους και το 1941 από τους Γερμανούς.

ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ

1618: Άρχισε η οικοδόμηση της στο χώρο που υπάρχει σήμερα.
1634: 1η Ιουνίου: Τελείωσε η οικοδόμηση του Ιερού Ναού της, που είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου), όπου και η επίσημη ετήσια εορτή της Μονής.
1662: Η Μονή με Πατριαρχικό Σιγγίλιο (επίσημο Πατριαρχικό έγγραφο) του Οικουμενικού Πατριάρχου Διονυσίου του Γ', ύστερα από προσωπικές παραστάσεις κι ενέργειες του ονομαστού Ηγουμένου Ησαΐου Διακοπούλου, ανακηρύχθηκε Σταυροπηγιακή.
1664: Άρχισε η λειτουργία του Σχολείου της Μονής, σύμφωνα με τα προνόμια που της εξασφάλιζε το νέο Σταυροπηγιακό καθεστώς.
1668: Τέθηκε σε εφαρμογή το νέο καταστατικό λειτουργίας της Μονής υπό του Ηγουμένου Ησαΐου Διακοπούλου.
1805: Κτίστηκαν τα παρεκκλήσια του Ναού (Αγίου Νικολάου και Αγίου Χαραλάμπους).
1821: Η Μονή εντός των χώρων της ίδρυσε και λειτούργησε Νοσοκομείο για τους πληγωμένους αγωνιστές.
1897: Ο συνταγματάρχης του Ελληνικού Στρατού Τιμολέων Βάσσος αποβιβάστηκε με στρατό νότια της Μονής και κατέλαβε την Κρήτη «εν ονόματι του Βασιλέως των Ελλήνων», όπως αναφέρεται σε προκήρυξή του, και εγκατέστησε το Αρχηγείο του εντός της Μονής.
1899: Κτίσθηκε το μεγαλοπρεπές καμπαναριό, που αντικατέστησε το παλαιότερο πολύ μικρό.
1941: Μετά την κατάληψη των Αθηνών από τα Γερμανικά Στρατεύματα κατοχής, εγκαταστάθηκε στη Μονή η Στρατιωτική Σχολή των Ευελπίδων. Το ίδιο έτος συνελήφθησαν οι Μοναχοί της Μονής από τους Γερμανούς, οδηγήθηκαν στις φυλακές Αγυιάς, αποφασίστηκε η εκτέλεση τους, αλλά την 9η Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους αμνηστεύθηκαν.

1942 (Μεγάλη Εβδομάδα - Πάσχα): Επαναλειτούργησε μερικώς η Μονή, η οποία είχε μεταβληθεί σε Στρατόπεδο μέχρι την απελευθέρωση.