1897. Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΒΟΥΚΟΛΙΩΝ

1.ΤΙΜΟΛΕΩΝ ΒΑΣΟΣ

Αφορμή για την επανάσταση του 1897 δόθηκε από τους ίδιους τους Τούρκους, οι οποίοι δεν έθεταν σε εφαρμογή το νέο οργανισμό της Κρήτης (Σύμβαση της Χαλέπας) και ταυτόχρονα προκαλούσαν τους Κρητικούς με φόνους και βιαιοπραγίες. Οι Κρητικοί αντιδρούν πολιορκώντας φρούρια και πύργους.

Αποφασίζεται από την ελληνική κυβέρνηση και κάτω από την πίεση του ελληνικού λαού να σταλούν ελληνικές δυνάμεις στο νησί. Δύναμη 1.500 ανδρών μαζί με πολεμικό υλικό υπό τις διαταγές του Συνταγματάρχη Τιμολέοντα Βάσου καταφθάνει ξημερώματα στις 2 Φεβρουαρίου του 1897 στο Κολυμπάρι, όπου και αποβιβάζονται κάτω από τις ζητωκραυγές του συγκεντρωμένου πλήθους. Καταφθάνουν περίπου 4.500 Κρήτες επαναστάτες κάτω από τις διαταγές του Γενικού Αρχηγού Σκαλίδη και των αρχηγών Αναστασάκη,Γιαννουδοβαρδή, Καμπούρη, Μπατάκη, Μαρκουλάκη, Κουμή,Λουκάκη, Ελληνάκη, Καπετανάκη, Νικηφοράκη, Μηνιώτη και Αγοραστάκη από την Κίσαμο , Τσεπέτη, Ποντικογιάννη, Κολοκυθά, Μαυρογένη και πολλών άλλων από την Κυδωνία. ((((Στον τακτικό ελληνικό στρατό συμμετείχαν και Τουρκοκρητικοί υπό την ηγεσία του οπλαρχηγού Χατζή Μπακαλάου.))))

Μετά την καθιέρωση της ουδέτερης διεθνούς ζώνης έξι χιλιομέτρων γύρω από τα Χανιά , κάτω από την πίεση των Μεγάλων Δυνάμεων, αποφασίζεται η καταστροφή όλων των φρουρίων και των πύργων που χρησιμοποιούσε ο τουρκικός στρατός. Στα νοτιοδυτικά των Βουκολιών και σε απόσταση 600μ. υπάρχουν ερείπια πύργου, που έκτισαν οι Τούρκοι στα 1866, για να μπορούν οχυρωμένοι να αποκρούουν τις κατά καιρούς επαναστάσεις που ξεσπούσαν στην περιοχή.

Πρώτη επιλογή η καταστροφή του πύργου των Βουκολιών, ο οποίος ήταν από τους ισχυρότερους της περιοχής. Στο φρούριο αποκλείσθηκαν στρατός και γυναικόπαιδα, συνολικά πάνω από 1800 από τα γύρω Οθωμανικά χωριά Επάνω και Κάτω Κεφάλα, Μέσα Βουκολιών, Μπαϊρακταριανών, Νέμπρους, Χαϊντερή Βουκολιών και άλλων συνοικισμών από την Κυδωνία.

Στις 5 Φεβρουαρίου 1897 διατάχθηκε μικτό απόσπασμα που συγκροτήθηκε στον Πλατανιά υπό τον Ταγματάρχη Κωνσταντινίδη ένας ουλαμός πυροβολικού και ένας ουλαμός μηχανικού να μεταβούν στις Βουκολιές προς άλωση του πύργου. Μαζί τους αναχώρησαν και πάρα πολλοί Κρητικοί καθώς και ο λόχος των φοιτητών υπό τις διαταγές του λοχαγού Εμ. Ζυμβρακάκη . Το απόσπασμα κινήθηκε αυθημερόν και έφτασε στο Γαβαλομούρι στις 19.00 μ.μ. και μετά από αναγνωρίσεις κατέλαβε θέσεις γύρω από το φρούριο των Βουκολιών. Βορειοανατολικά και βορειοδυτικά από αυτό εγκαταστάθηκαν τμήματα του αποσπάσματος , ενώ ένας λόχος προωθήθηκε δυτικά σαν ενέδρα. Στις 6 Φεβρουαρίου ο Κωνσταντινίδης διέταξε τη στενή πολιορκία από τους Κρήτες δύο λόχοι κατέλαβαν επίκαιρες θέσεις και ο ουλαμός του πυροβολικού κατέλαβε θέση σε απόσταση 1.500 μέτρων.

Μετά την άρνηση των Τούρκων να παραδοθούν, το πυροβολικό έβαλε κατά του πύργου. Οι Κρήτες είχαν πολλές απώλειες γιατί συναγωνίζονταν ποιος θα πλησιάσει πιο κοντά στον πύργο. Διάθεση όμως των Τούρκων να παραδοθούν δεν φαινόταν και έτσι ζητήθηκε βοήθεια και από δεύτερο ουλαμό πυροβολικού. Πράγματι εστάλη και δεύτερος ουλαμός πυροβολικού με αρχηγό των Κ. Πάλλη και μαζί τους μετέβη και ο επιτελάρχης Θ. Λυμπρίτης μαζί με τον αρχηγό Πέτρου και σώμα ευζώνων. Οι γύρω λόφοι (Μπαργά Μαλί, Κουμαρέ και οι λόφοι των Νέμπρους, Νιου Χωριού και Μέσα Βουκολιών) είχαν καταληφθεί από εκατοντάδες Κρητικούς, οι οποίοι έβαλαν κατά του πύργου, ενώ σημαίες γαλανόλευκες κυμάτιζαν παντού.

Επειδή τα φυσίγγια ήταν ελάχιστα, κατασκεύαζαν πρόχειρα φυσίγγια στις Βούβες, Σπηλιά και Δρακώνα. Αγοράζονταν επίσης , όπου βρίσκονταν, σε υψηλές τιμές. Ο κάθε οπλοφόρος είχε μαζί τους τρόφιμα στο κρητικό σακούλι για 4-5 μέρες. Συστήθηκαν επιτροπές σε μεγάλα χωριά για συγκέντρωση τροφίμων ( ψωμί, τυρί, ελιές, κρασί). Ιερομόναχοι της Μονής Γωνιάς μετέφεραν τρόφιμα μαζί με τα όπλα τους. Μαζί τους οι Νικηφοράκης, Χατζηδάκης, Καβρουλάκης, Κοκολινάκης, Κατσικούλης, Μεσαρχάκης, Κουμής και άλλοι. Επίσης σφάγια από κοπάδια Τούρκων μεταφέρονταν στο ελληνικό στρατόπεδο. Οι συμπλοκές και οι αψιμαχίες ήταν καθημερινό φαινόμενο, καθώς οι Τούρκοι, οι οποίοι είχαν πολλά φυσίγγια, επιχειρούσαν να διασπάσουν την πολιορκία.

Τα ξημερώματα της 7^ης Φεβρουαρίου οι Τούρκοι, αφού επωφελήθηκαν από το σκοτάδι και την κακοκαιρία, χωρίσθηκαν σε σώματα και άλλοι διέφυγαν δια μέσου των βουνών προς τη Σέλινο, οι οποίοι και διασώθηκαν, άλλοι προς τα Χανιά μαζί με το φρούραρχο Φουάτ , όπου και περικυκλώθηκαν στον Κάστελλο από σώματα Κρητικών και απορρίπτοντας τις προτάσεις να παραδοθούν , εξακολούθησαν να αμύνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της 7^ης Φεβρουαρίου. Ο Φουάτ σκοτώθηκε και οι Τούρκοι παραδόθηκαν.

Το πρωί της 7^ης Φεβρουαρίου οι Ελληνικές δυνάμεις αντιλήφθηκαν ότι το φρούριο είχε εγκαταλειφθεί και αφού το κατέλαβαν, βρήκαν μέσα σ’ αυτό πάνω από 100 Τούρκους νεκρούς. Οι απώλειες των Ελλήνων ήταν 15 νεκροί και 37 τραυματίες από τους Κρήτες, ένας αξιωματικός νεκρός,((( ο ανθυπολοχαγός Ραούλ Τριγγέτας,))) και δύο τραυματίες από τον τακτικό στρατό.

Πρέπει να τονιστεί ότι ήταν η πρώτη μάχη τακτικού στρατού για την απελευθέρωση της Κρήτης.