ΣΑΛΑΤΑ ΤΟΥ ΓΥΑΛΟΥ

1.Η ΣΟΔΕΙΑ ΤΟΥ ΦΙΛΟΥ ΜΟΥ ΣΚΑΛΙΔΗ ΣΤΟ ΕΛΟΣ

«H σαλάτα του γυαλού ή σαλάτα της θάλασσας είναι από τα πιο νόστιμα εδέσματα και τελευταία έχει γίνει περιζήτητη» λέει ο 22χρονος ψαράς Αλέξανδρος Χαρτζουλάκης από τα Λιβάδια Κισάμου - μια περιοχή που απέχει περίπου 60 χιλιόμετρα από τα Χανιά.

Στην περιοχή λόγω του βραχώδους ανάγλυφου της ακτής η «σαλάτα της θάλασσας» - ένα είδος φυκιού δηλαδή - ευδοκιμεί και αποτελεί ένα συμπλήρωμα εισοδήματος για τους ψαράδες στην αρχή της άνοιξης.

Ο Αλέξανδρος έμαθε τη δουλειά από τον πατέρα του.

«Μπορείς να πεις ότι είναι οικογενειακή παράδοση.

Από παλιά οι κάτοικοι μάζευαν τη σαλάτα απλά τώρα τελευταία έχει γίνει πιο διάσημη, την ξέρει και την θέλει περισσότερο ο κόσμος», λέει ο νεαρός την ώρα που βρίσκεται στην αναζήτηση της θαλασσινής σαλάτας πάνω σε μια βραχώδη έκταση νότια του χωριού.

«Κατάλληλη εποχή για να την μαζέψεις είναι ο Φλεβάρης και ο Μάρτης.

Αυτή την εποχή είναι πιο μεγάλη, φτάνει στην κορύφωση της.

Πιο νωρίς είναι μικρή, αργότερα "καίγεται", δεν μαζεύεται» τονίζει.

Η σαλάτα βγαίνει ακριβώς στο σημείο που σκάει το κύμα, ούτε πιο πάνω, ούτε
πιο κάτω.

Για να την μαζέψεις απαιτείται απόλυτη νηνεμία, «μπονάτσα». Αν περάσει ο Μάρτιος και έχουμε πάνω από 3 - 4 ημέρες καλοκαιρία, και δεν «σηκώσει» κύμα ώστε να βρέχεται η σαλάτα τότε ο ήλιος την καίει.

Ο 22χρονος όπως και άλλοι ψαράδες της περιοχής γνωρίζει τα σημεία που είναι προσβάσιμα και που ευδοκιμεί το φυτό.

Σηκώνεται νωρίς το πρωί «όταν συνήθως υπάρχει άπνοια» και με τα σύνεργα του, πηγαίνει στην ακτή.

Αν το επιτρέπει ο καιρός μπορεί να δουλέψει για 3 - 4 ώρες συνεχόμενα, να βγάλει ακόμα και 30 κιλά σαλάτα κάτι όμως σπάνιο.

Τα εργαλεία που χρησιμοποιεί είναι απλά μια τσάντα για να βάζει μέσα τη σοδειά του και ένα κουτάλι για να την βγάζει.

«Εγώ πάντως προτιμώ τα χέρια, βολεύουν καλύτερα» λέει και δείχνει ένα σημείο στην άκρη ενός βράχου όπου φαίνεται να υπάρχει πολύ.

Οταν μαζέψει την ποσότητα που θέλει, την πλένει ώστε να φύγουν τυχόν πετραδάκια.

Στη συνέχεια μπαίνει για μία περίπου μέρα στο ξύδι, και έπειτα στο λάδι.

«Είναι ωραία να την φας τραγανή για αυτό και πρέπει να καταναλωθεί μέσα σε 3-4 μήνες. Διαφορετικά αρχίζει και χάνει γεύση και αρώματα» τονίζει.

Τη σαλάτα την αγοράζουν έμποροι αλλά και ταβέρνες.

Ο ψαράς την πουλάει 10-12 ευρώ το κιλό.

Η ταβέρνα στα Χανιά το δίνει στην ίδια τιμή αλλά σε μια σαφώς μικρότερη ποσότητα σε πιάτο.

«Αρέσει στον κόσμο γιατί έχει τη γεύση της θάλασσας.

Σου δίνει την αίσθηση της φρεσκάδας, της αλμύρας σαν να τρως ένα φρέσκο πρώτο ψάρι» μας εξηγεί ο κ. Γιάννης Λιονάκης ιδιοκτήτης ταβέρνας στα Λιβάδια που ειδικεύεται σε τέτοιου είδους μεζέδες.

Πέρα από σαλάτα χρησιμοποιείται στην «κακαβιά», στα κοχυλοπέταλα, σε διάφορα φαγητά με θαλασσινά.

«Τώρα τελευταία την μαθαίνουν και οι ξένοι και οι Eλληνες επισκέπτες.

Μόλις δοκιμάσουν τους κάνει εντύπωση και μετά την ζητάνε όλοι.

Οι ντόπιοι τη γνωρίζουν καλά γιατί είναι ένα αγνό προϊον, φυσικό 100% που προέρχεται από μια καθαρή θάλασσα» υπογραμμίζει ο εστιάτορας.

Για αυτό το λόγο εξάλλου τρώγεται ακόμα και ωμή, όπως μαζεύεται, κάτι που
συνηθίζουν οι παλιοί ψαράδες.

«Η σαλάτα της θάλασσας ή σαλάτα του γιαλού, είναι ένα από τα δώρα του θεού
Ποσειδώνα στους Κρήτες.

Προφανώς το μάζευαν και το κατανάλωναν από τα αρχαία χρόνια, καθώς είναι λατρεμένη λιχουδιά των κατοίκων της περιοχής, που την μαζεύουν αυτή την εποχή και την βάζουν στο ξύδι για να την διατηρήσουν για πολύ καιρό» αναφέρει ο κ. Γ. Αποστολάκης μέλο του Δ.Σ. του Δικτύου Κρητική Γευσιγνωσίας και σεφ στο Μεσογειακό Αγρονομικό Ιντιστούτο Χανίων (ΜΑΙΧ).

Oπως σημειώνει χαρακτηριστικά «η σαλάτα του γιαλού βρίσκεται στη Δυτική Κρήτη στους ρηχούς υφάλους της θάλασσας με ανοικτό καφέ χρώμα και τραγανή σάρκα και ανάλογα την εποχή είναι και η πυκνότητα της».

Πολλά έχουν γραφτεί γενικά για τα φύκια όπως αδυνατίζουν, τονώνουν, αναζωογονούν, θεραπεύουν, ενεργοποιούν το μεταβολισμό, την κυτταρίτιδα, μειώνουν τη χοληστερίνη, προστατεύουν από ασθένειες, και αυτά είναι μόνο μερικές από της ιδιότητες τους.

Τα φύκια αποτελούν βασικό συστατικό σε δεκάδες προϊόντα ομορφιάς ενώ μπορούν να αναδειχτούν εξίσου πολύτιμα για μια καλλίγραμμη σιλουέτα.

Η ξεχωριστή τους γεύση και η μεγάλη περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά τα
κάνουν πολύτιμο σύμμαχο υγειας - ευεξίας.

Γενικά διάφορα είδη φυκιών χρησιμοποιούνταν από τα αρχαία χρόνια, σε Κίνα, Σκανδιναβία, τις Κέλτικες χώρες.

Ακόμα και σήμερα ένα είδος ψωμιού παρασκευάζεται από φύκια και πωλείται στις αγορές της Ουαλίας, ενώ διάφορα είδη φυκιών αποτελούν εκλεκτή
τροφή σε Ιαπωνία, Κορέα, Κίνα.

Εκτός από τη σαλάτα του γιαλού υπάρχουν άλλες δυο ποικιλίες βρωσίμων φυκιών που υπάρχουν στα Χανιά προσωπικά γνωρίζω τη σαλάτα του γιαλού.

Προφανώς και η σαλάτα του γιαλού δεν απέχει πολύ από αυτά που αναφέρουν επιστήμονες και ιστορικοί.

Η σαλάτα έχει σημαντικό ρολό στη τοπική γαστρονομία και για μένα ως επαγγελματία, από τη γευστική αποπλάνηση έως την υποδούλωση και έχει αναδειχτεί ως ένα από τα λατρεμένα προϊόντα της θάλασσας των Χανιών.

ΠΗΓΗ Χ.Ν