ΟΙ ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΙ ΣΚΑΛΙΔΗΔΕΣ ΤΗΣ ΚΙΣΣΑΜΟΥ

Ελευθέριος Βενιζέλος – Αρχηγός Κισσάμου Αναγνώστης Σκαλίδης -Εννιαχωριανοί – Κισαμίτες στην Επανάσταση του Θερίσου το 1905

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΛΙΔΗΣ

Ο Καπετάν Σκαλίδης Γιώργης, γιος του Αρχηγού Αναγνώστη Σκαλίδη,

ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΣΚΑΛΙΔΗΣ.ΓΕΝΙΚΟΣ ΑΡΧΗΓΟΣ ΚΙΣΣΑΜΟΥ

 τον οποίο ακολουθούσε πάντα στις επαναστάσεις, μάχες, διωγμούς. Ηταν έμπιστος φίλος του Ελευθερίου Βενιζέλου.

Είχε μια περιουσιακή διαφορά στα Εννιά Χωριά όπου επήγε ο Βενιζέλος έφιππος και εκέρδισε τη δίκη ο Καπετάν Σκαλιδογιώργης. Κέρδισε τη δίκη λόγω της νομικής και ρητορικής ικανότητας του Βενιζέλου. Τον φιλοξένησε με την ακολουθία του και με τα άλογά του τρεις ημέρες στο σπίτι του. Εσφαξαν τα κοτόπουλά του και της γειτονιάς και περιποιήθηκαν τον Βενιζέλο με την ακολουθία του. Ο αντίδικός του λεγόταν Νικόλαος Μπιτσάκης και είχε δικηγόρο του τον κουνιάδο του Ιωάννη Λιόνη πριγκιπικός και βασιλόφρων. Η διαφορά ήταν ένα αλώνι.

Ο Αρχηγός Σκαλίδης λέει στον πρίγκιπα: «Υψηλότατε, να συνεργάζεσαι με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, έχει φωτεινό μυαλό και πνεύμα. Η Κρήτη και η Ελλάδα στηρίζει και έχει πολλές ελπίδες σ’ αυτόν». Η απάντηση του πρίγκιπα: «Οχι κύριε αρχηγέ, ο Βενιζέλος είναι ένας επαρχιακός δικηγόρος, τίποτε άλλο». Το έδειξε η πορεία του Βενιζέλου τι ήταν. Εις τις Κρητικές Εκλογές το 1888 – 89, ο πρίγκιπας είπε στον αρχηγό Σκαλίδη να τον χρήσει αριστίδην βουλευτή της Κρήτης για να τον παγιδεύσει. Ο δε Αρχηγός Σκαλίδης έξυπνος αρνήθηκε λέγοντας «υψηλότατε, οι αγώνες μου είναι γνωστοί και δεν δέχομαι». Εβαλε όμως υποψηφιότητα βουλευτού και εξελέγη πρώτος και πρόεδρος της Κρητικής Βουλής. Η δε μεγάλη οικογένεια Σκαλίδηδων ήταν και είναι πάντα Βενιζελική.
Οταν πέθανε ο μεγάλος αγωνιστής της Κρήτης αρχιμανδρίτης Παρθένιος Περίδης
ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ ΠΕΡΙΔΗΣ
στο Κολυμπάρι στη Γωνιά, πήγε ο Ελευθέριος Βενιζέλος με τον πολιτευτή Τριποδάκη έφιπποι στην κηδεία του, εκφώνησε ο Βενιζέλος πατριωτικό λόγο, έκανε απογραφή του Παρθενίου Περίδη και ήταν «το μπαστούνι του, το κομπολόι του και ένα τάλιρο». Στις παραμονές της επαναστάσεως του Θερίσου το 1905 πήγε ο πρίγκιπας Γεώργιος με την ακολουθία του στα Εννιά Χωριά, έμεινε στο σπίτι του δημάρχου Αλέξανδρου Γιαννακάκη στο Κούνενι Βάθης

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΑΚΗΣ.....ΔΑΣΚΑΛΟΣ ,ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΚΑΙ  ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΣΚΑΛΙΔΗ

Ο Καπετάν Σκαλιδογιώργης πήγε με τα παλληκάρια του, τον ξενάγησαν στις βυζαντινές εκκλησίες και του λέει: «Υψηλότατε το απόγευμα θα έρθουμε να συζητήσουμε τα προβλήματα της περιοχής και γενικότερα». Απαντά ο πρίγκιπας: «Να έρθετε». Πήγανε το απόγευμα και τους λέει ο υπασπιστής του Κ. Λεμπέσης: «Σε εμένα θα μιλήσετε για ό,τι θέλετε, διότι ο πρίγκιπας αναπαύετε» (δεν τους δέχτηκε γιατί η επιτροπή ήταν Βενιζελικοί). Ο Καπετάν Σκαλιδογιώργης απαντά σε έντονο ύφος: «Εμείς δεν ήρθαμε να κουβεντιάσουμε με εσένα, αλλά με τον πρίγκιπα. Δεν μας δέχεται, φεύγουμε». Αμέσως τους φωνάζει, γυρίστε, γυρίστε, θα σας δεχτεί ο πρίγκιπας. Του απαντά ο Καπετάν Σκαλιδογιώργης: «Να περιμένει όπως περιμέναμε και εμείς» και δεν γυρίσανε.

 Οι άνθρωποι του πρίγκιπα και το περιβάλλον του είχαν υποψιαστεί την επανάσταση και έκαναν έρευνες σε σπίτια που ήταν γι’ αυτούς ύποπτα, έκαναν διωγμούς, συκοφαντίες κ.λπ. Προετοιμασία με μεγάλη μυστικότητα της επανάστασης του Θερίσου. Ο έμπιστος του Ελευθερίου Βενιζέλου, Κλέαρχος Μαρκαντωνάκης, δικαστικός κλητήρας, πήγε δήθεν να επιδώσει μία κλήση στον Καπετάν Σκαλιδογιώργη στα Εννιά Χωριά, αυτός όμως ήταν σύνδεσμος. Πήγε με τα πόδια στη Χρυσοσκαλίτισσα που ήταν ο Σκαλιδογιώργης με τον γιο του τον Μανώλη, πατέρα του γράφοντος, έφαγε πατάτες ακαθάριστες… και σχεδιάζανε όλη τη νύχτα με απόλυτη μυστικότητα το ξεκίνημα για την επανάσταση. Λέει ο Καπετάν Σκαλιδογιώργης στον Μαρκαντωνάκη «έχω δύο τουφέκια και 200 σφαίρες, θα ζυμώσουμε 3 – 4 φουρνιές παξιμάδι, θα πάρει ένα σακούλι ο καθένας μας ελιές, παξιμάδι, τυρί, τα καπότα σας (λόγω του βαρύ χειμώνα) και λουρί για τα στιβάνια μας. Να μείνει ήσυχος ο Βενιζέλος. Εγώ θα ξεσηκώσω τα Εννιά Χωριά και θα βρεθούμε στο Θέρισο».
Η Κρητική Χωροφυλακή, όργανο του πρίγκιπα, είχε υποψιαστεί τις κινήσεις και έκανε έρευνες με τα αποσπάσματα. Ο Καπετάν Σκαλιδογιώργης έξυπνος πήρε τα όπλα, τα φυσίγγια, τις προμήθειες και τις πήγε σε ένα σπίτι στα Περιβόλια στου Κοτσιφαντώνη που ήταν ανάπηρος και είχε μεγάλες κρυψώνες στο σπίτι του. Αυτόν λόγω της αναπηρίας του δεν τον υποψιαζότανε.
Τη βραδιά που ήταν η εκκίνηση των επαναστατών από τα Εννιά Χωριά, έβρεχε πολύ, αλλά αψηφώντας την κακοκαιρία, ήρθαν όλοι από τα Περιβόλια και πήγαν στο Ελος που ήταν έτοιμοι και οι άλλοι επαναστάτες, πολέμαρχοι, τουρκομάχοι, Κωνσταντίνος Μπερντίου, Καμηλόγιαννης, οι Αναγνωστήδες, Κυρίτσηδες, Παπα-Κωστής Κουκουράκης που ενθάρρυνε και εφοδίαζε τους επαναστάτες, πιστός και εκείνος του Βενιζέλου. Ηταν Εννιαχωριανοί Σκυλούρηδες, Τζανακάκηδες, Φαλνταμήδες, Φαλαγκάρηδες, Κογχύληδες, Χούδαλης, Γεωργηλάδες, Θεωδοράκηδες, Κατάκηδες, Παπαδάκηδες, Χαρτζούλης, Βιδάλης, Μπαντούρηδες, Μαρακάκηδες και άλλοι.
Από τα Εννιά Χωριά έφυγαν τη νύχτα 60 επαναστάτες. Από τα Κατωμέρια της Κισάμου και Μεσόγεια κ.λπ. περί τους 200 Κισαμίτες. Πήγαν στα Περιβολάκια όπου τους περίμενε ο μεγάλος αγωνιστής Ιωάννης Παπαγιαννάκης, πρόεδρος της Επαναστατικής Επιτροπής του Θερίσου. 
ΙΩΑΝΝΗΣ  ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΗΣ.
Περάσανε από τα Πρόδρομο, Δελιανά, πήραν τους αδελφούς Μπαλαντίνου

ΕΜ.ΜΠΑΛΑΝΤΙΝΟΣ.   ΗΠΕΙΡΟΜΑΧΟΣ

, τους Σφακιωτάκηδες, Καστάνηδες και πήγαν οργανωμένοι και αποφασισμένοι στο Θέρισο όπου τους υποδέχτηκε με αγκαλιές ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος συνεχάρη τον καθένα χωριστά για την αποφασιστικότητα και την ανδρεία τους.
Ο Καπετάν Σκαλιδογιώργης πήγε στην επανάσταση του Θερίσου τον γιο του Γιωργιό -Γιώργη, 23 ετών τότε, ο οποίος το 1920 που έχασε στις εκλογές ο Ελευθέριος Βενιζέλος, βάφτισε το παιδί του Βενιζέλο. Ο οποίος ζει στην Αθήνα συνταξιούχος στρατηγός του Πυροβολικού και είναι 93 ετών σήμερα με την καλή του σύντροφο Νίτσα – Ελένη. Είναι δωρητής – ευεργέτης του Αννουσάκειου Ιδρύματος και πρόσφερε 10 εξοπλισμένα διαμερίσματα.
Ο δε δισέγγονος του Αναγνώστου Σκαλίδη, Ιωάννης, αναστήλωσε το αρχηγείο του Αναγνώστου Σκαλίδη στα Περιβόλια Κισάμου, το μοναδικό σωζόμενο σε όλη την Κρήτη. Εχει περίπου 200 φωτογραφίες (μεγάλες – μικρές), σπάνια ιστορικά έγγραφα, διακηρύξεις, εκθέσεις μαχών, βιβλία προαγωγών, την κούπα του (ποτήρι), το ξυράφι του με φίλντισι λαβή, το ακόνιο, το καντάρι και η ξύστρα του αλόγου του. Τα τιμημένα και ένδοξα άρματα του Αρχηγού Σκαλίδη τα έχουν καταθέσει από τους απογόνους στο Ιστορικό Αρχείο Χανίων σε ειδική προσθήκη.
Ο Ιωάννης Σκαλίδης είναι από τους πρώτους δωρητές του Ιδρύματος ´Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος´ και το δε Ιδρυμα τον τίμησε σε εταίρο σε πανηγυρική εκδήλωση.
Ο γιος του Καπετάν Σκαλιδογιώργη, Μανώλης και πατέρας του γράφοντος, βάφτισε το γιο του Ελευθέριο προς χάριν του Ελευθερίου Βενιζέλου, τον οποίο Ελευθέριο εκτέλεσαν στην Αγιά στον Γολγοθά στις 29 Αυγούστου 1944 ετών 22. Εγώ, ο αδελφός του, Ιωάννης, σε όλη μου τη ζωή τον έχω στη σκέψη μου, στην καρδιά μου και στη μνήμη μου.
Ο  Ελευθέριος Γεωργίου Σκαλίδης,  καθηγητής  Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης,  πρώην αντιπρύτανης, είναι 1ος ανιψιός του εκτελεσθέντος στην Αγιά Ελευθερίου Σκαλίδη, τρισέγγονος του αρχηγού, συνεχίζει την ιστορική παράδοση της οικογενείας.
Ο Ζαχαρίας Σκαλίδης,

 δισέγγονος του αρχηγού, φροντίζει και ξεναγεί στα Περιβόλια τους επισκέπτες του μουσείου.
Οταν ο υπογράφων υπηρετούσε τη θητεία του ως αστυνομικός στο Θέρισο σε μια έρευνα βρήκε ένα όπλο στου γέρου Λεβεντο-Αγγελή στο σπίτι. Δεν το πήρε διότι θα είχε πολλές συνέπειες ο κάτοχός του. Αλλά του είχε πει ο Λεβεντο-Αγγελής ότι ο παππούς του, ο Σκαλιδογιώργης, αυτός και οι άντρες του φιλοξενήθηκαν στο σπίτι του το 1905 για αρκετές ημέρες.
Παραθέτω μια συνομιλία Ελευθερίου Βενιζέλου με Αναγνώστη Σκαλίδη. Ο γενναίος Μακεδονομάχος Γεώργιος Σκαλίδης

που σκοτώθηκε με όλο του το σώμα στη Μακεδονία τον Μάρτιο του 1906 ήταν ανιψιός του Αναγνώστη Σκαλίδη από τον οποίο είχε μάθει την τεχνική και τακτική του αντάρτικου πολέμου.

Απαντες Σκαλίδηδες σέβονται την ιστορία, την παράδοσή τους και οι πολλοί Σκαλίδηδες που είναι στο Ναύπλιο, Τολό, με κάθε τρόπο συμμετέχουν στην ανάδειξη της ιστορικής οικογένειας. Με δική τους πρωτοβουλία έχουν ονομάσει στο Τολό οδός Αναγνώστη Σκαλίδη, ως ευγνωμοσύνη στον Αρχηγό Αναγνώστη Σκαλίδη που βοήθησε τους Κρήτες πρόσφυγες της περιοχής. Τους ευχαριστώ όλους για τη συμμετοχή, αγάπη τους και τη μεγάλη φιλοξενία τους.

Εφημερίδα: «Ο ΚΟΣΜΟΣ» ΠΡΟ 80ΕΤΙΑΣ, Δευτέρα 20 Απριλίου 1920

ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΜΕ ΑΡΧΗΓΟ ΚΙΣΑΜΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΣΚΑΛΙΔΗ
Ο κ. Βενιζέλος είπε χθες ότι το πρόγραμμα των εθνικών μας διεκδικήσεων πραγματοποιείται εις έκτασιν, την οποίαν ολίγοι εφαντάζοντο προ ολίγων ετών.
Προ τριάντα ετών, ίσως και περισσοτέρων ετών, ένας συμπατριώτης του κ. πρωθυπουργού, ο καπετάν Σκαλίδης, έλεγεν ότι θα έλθη μία ημέρα, που θα γείνη ένας πόλεμος τέτοιος, ώστε «τρίξονται οστέα». Και τότε μόνον θα πραγματοποιηθή το όνειρον των Ελλήνων. Η διαφορά είναι ότι λέγων ο μακαρίτης καπετάν Σκαλίδης όνειρον των Ελλήνων εννοούσε την απελευθέρωσιν της Κρήτης. Με αυτό το όνειρον απέθανε και αυτός και όλοι οι ήρωες της μεγαλονήσου, οι οποίοι τώρα από τους τόπους των μακάρων θα βλέπουν που ώθησε την πραγματοποίησιν των εθνικών ονείρων ένας συμπατριώτης των.
Υ.Γ.: Από το Αρχείο Ιωάννου Ε. Σκαλίδη