ΚΡΗΤΙΚΟΝ ( ΚΙΣΣΑΜΟΥ ) ΗΡΩΟΝ...1912-1913

ΟΙ ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΙ ΣΚΑΛΙΔΗΔΕΣ ΤΗΣ ΚΙΣΣΑΜΟΥ

Ελευθέριος Βενιζέλος – Αρχηγός Κισσάμου Αναγνώστης Σκαλίδης -Εννιαχωριανοί – Κισαμίτες στην Επανάσταση του Θερίσου το 1905

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΛΙΔΗΣ

Ο Καπετάν Σκαλίδης Γιώργης, γιος του Αρχηγού Αναγνώστη Σκαλίδη,

ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΣΚΑΛΙΔΗΣ.ΓΕΝΙΚΟΣ ΑΡΧΗΓΟΣ ΚΙΣΣΑΜΟΥ

 τον οποίο ακολουθούσε πάντα στις επαναστάσεις, μάχες, διωγμούς. Ηταν έμπιστος φίλος του Ελευθερίου Βενιζέλου.

Είχε μια περιουσιακή διαφορά στα Εννιά Χωριά όπου επήγε ο Βενιζέλος έφιππος και εκέρδισε τη δίκη ο Καπετάν Σκαλιδογιώργης. Κέρδισε τη δίκη λόγω της νομικής και ρητορικής ικανότητας του Βενιζέλου. Τον φιλοξένησε με την ακολουθία του και με τα άλογά του τρεις ημέρες στο σπίτι του. Εσφαξαν τα κοτόπουλά του και της γειτονιάς και περιποιήθηκαν τον Βενιζέλο με την ακολουθία του. Ο αντίδικός του λεγόταν Νικόλαος Μπιτσάκης και είχε δικηγόρο του τον κουνιάδο του Ιωάννη Λιόνη πριγκιπικός και βασιλόφρων. Η διαφορά ήταν ένα αλώνι.

Ο Αρχηγός Σκαλίδης λέει στον πρίγκιπα: «Υψηλότατε, να συνεργάζεσαι με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, έχει φωτεινό μυαλό και πνεύμα. Η Κρήτη και η Ελλάδα στηρίζει και έχει πολλές ελπίδες σ’ αυτόν». Η απάντηση του πρίγκιπα: «Οχι κύριε αρχηγέ, ο Βενιζέλος είναι ένας επαρχιακός δικηγόρος, τίποτε άλλο». Το έδειξε η πορεία του Βενιζέλου τι ήταν. Εις τις Κρητικές Εκλογές το 1888 – 89, ο πρίγκιπας είπε στον αρχηγό Σκαλίδη να τον χρήσει αριστίδην βουλευτή της Κρήτης για να τον παγιδεύσει. Ο δε Αρχηγός Σκαλίδης έξυπνος αρνήθηκε λέγοντας «υψηλότατε, οι αγώνες μου είναι γνωστοί και δεν δέχομαι». Εβαλε όμως υποψηφιότητα βουλευτού και εξελέγη πρώτος και πρόεδρος της Κρητικής Βουλής. Η δε μεγάλη οικογένεια Σκαλίδηδων ήταν και είναι πάντα Βενιζελική.
Οταν πέθανε ο μεγάλος αγωνιστής της Κρήτης αρχιμανδρίτης Παρθένιος Περίδης
ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ ΠΕΡΙΔΗΣ
στο Κολυμπάρι στη Γωνιά, πήγε ο Ελευθέριος Βενιζέλος με τον πολιτευτή Τριποδάκη έφιπποι στην κηδεία του, εκφώνησε ο Βενιζέλος πατριωτικό λόγο, έκανε απογραφή του Παρθενίου Περίδη και ήταν «το μπαστούνι του, το κομπολόι του και ένα τάλιρο». Στις παραμονές της επαναστάσεως του Θερίσου το 1905 πήγε ο πρίγκιπας Γεώργιος με την ακολουθία του στα Εννιά Χωριά, έμεινε στο σπίτι του δημάρχου Αλέξανδρου Γιαννακάκη στο Κούνενι Βάθης

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΑΚΗΣ.....ΔΑΣΚΑΛΟΣ ,ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΚΑΙ  ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΣΚΑΛΙΔΗ

Ο Καπετάν Σκαλιδογιώργης πήγε με τα παλληκάρια του, τον ξενάγησαν στις βυζαντινές εκκλησίες και του λέει: «Υψηλότατε το απόγευμα θα έρθουμε να συζητήσουμε τα προβλήματα της περιοχής και γενικότερα». Απαντά ο πρίγκιπας: «Να έρθετε». Πήγανε το απόγευμα και τους λέει ο υπασπιστής του Κ. Λεμπέσης: «Σε εμένα θα μιλήσετε για ό,τι θέλετε, διότι ο πρίγκιπας αναπαύετε» (δεν τους δέχτηκε γιατί η επιτροπή ήταν Βενιζελικοί). Ο Καπετάν Σκαλιδογιώργης απαντά σε έντονο ύφος: «Εμείς δεν ήρθαμε να κουβεντιάσουμε με εσένα, αλλά με τον πρίγκιπα. Δεν μας δέχεται, φεύγουμε». Αμέσως τους φωνάζει, γυρίστε, γυρίστε, θα σας δεχτεί ο πρίγκιπας. Του απαντά ο Καπετάν Σκαλιδογιώργης: «Να περιμένει όπως περιμέναμε και εμείς» και δεν γυρίσανε.

 Οι άνθρωποι του πρίγκιπα και το περιβάλλον του είχαν υποψιαστεί την επανάσταση και έκαναν έρευνες σε σπίτια που ήταν γι’ αυτούς ύποπτα, έκαναν διωγμούς, συκοφαντίες κ.λπ. Προετοιμασία με μεγάλη μυστικότητα της επανάστασης του Θερίσου. Ο έμπιστος του Ελευθερίου Βενιζέλου, Κλέαρχος Μαρκαντωνάκης, δικαστικός κλητήρας, πήγε δήθεν να επιδώσει μία κλήση στον Καπετάν Σκαλιδογιώργη στα Εννιά Χωριά, αυτός όμως ήταν σύνδεσμος. Πήγε με τα πόδια στη Χρυσοσκαλίτισσα που ήταν ο Σκαλιδογιώργης με τον γιο του τον Μανώλη, πατέρα του γράφοντος, έφαγε πατάτες ακαθάριστες… και σχεδιάζανε όλη τη νύχτα με απόλυτη μυστικότητα το ξεκίνημα για την επανάσταση. Λέει ο Καπετάν Σκαλιδογιώργης στον Μαρκαντωνάκη «έχω δύο τουφέκια και 200 σφαίρες, θα ζυμώσουμε 3 – 4 φουρνιές παξιμάδι, θα πάρει ένα σακούλι ο καθένας μας ελιές, παξιμάδι, τυρί, τα καπότα σας (λόγω του βαρύ χειμώνα) και λουρί για τα στιβάνια μας. Να μείνει ήσυχος ο Βενιζέλος. Εγώ θα ξεσηκώσω τα Εννιά Χωριά και θα βρεθούμε στο Θέρισο».
Η Κρητική Χωροφυλακή, όργανο του πρίγκιπα, είχε υποψιαστεί τις κινήσεις και έκανε έρευνες με τα αποσπάσματα. Ο Καπετάν Σκαλιδογιώργης έξυπνος πήρε τα όπλα, τα φυσίγγια, τις προμήθειες και τις πήγε σε ένα σπίτι στα Περιβόλια στου Κοτσιφαντώνη που ήταν ανάπηρος και είχε μεγάλες κρυψώνες στο σπίτι του. Αυτόν λόγω της αναπηρίας του δεν τον υποψιαζότανε.
Τη βραδιά που ήταν η εκκίνηση των επαναστατών από τα Εννιά Χωριά, έβρεχε πολύ, αλλά αψηφώντας την κακοκαιρία, ήρθαν όλοι από τα Περιβόλια και πήγαν στο Ελος που ήταν έτοιμοι και οι άλλοι επαναστάτες, πολέμαρχοι, τουρκομάχοι, Κωνσταντίνος Μπερντίου, Καμηλόγιαννης, οι Αναγνωστήδες, Κυρίτσηδες, Παπα-Κωστής Κουκουράκης που ενθάρρυνε και εφοδίαζε τους επαναστάτες, πιστός και εκείνος του Βενιζέλου. Ηταν Εννιαχωριανοί Σκυλούρηδες, Τζανακάκηδες, Φαλνταμήδες, Φαλαγκάρηδες, Κογχύληδες, Χούδαλης, Γεωργηλάδες, Θεωδοράκηδες, Κατάκηδες, Παπαδάκηδες, Χαρτζούλης, Βιδάλης, Μπαντούρηδες, Μαρακάκηδες και άλλοι.
Από τα Εννιά Χωριά έφυγαν τη νύχτα 60 επαναστάτες. Από τα Κατωμέρια της Κισάμου και Μεσόγεια κ.λπ. περί τους 200 Κισαμίτες. Πήγαν στα Περιβολάκια όπου τους περίμενε ο μεγάλος αγωνιστής Ιωάννης Παπαγιαννάκης, πρόεδρος της Επαναστατικής Επιτροπής του Θερίσου. 
ΙΩΑΝΝΗΣ  ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΗΣ.
Περάσανε από τα Πρόδρομο, Δελιανά, πήραν τους αδελφούς Μπαλαντίνου

ΕΜ.ΜΠΑΛΑΝΤΙΝΟΣ.   ΗΠΕΙΡΟΜΑΧΟΣ

, τους Σφακιωτάκηδες, Καστάνηδες και πήγαν οργανωμένοι και αποφασισμένοι στο Θέρισο όπου τους υποδέχτηκε με αγκαλιές ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος συνεχάρη τον καθένα χωριστά για την αποφασιστικότητα και την ανδρεία τους.
Ο Καπετάν Σκαλιδογιώργης πήγε στην επανάσταση του Θερίσου τον γιο του Γιωργιό -Γιώργη, 23 ετών τότε, ο οποίος το 1920 που έχασε στις εκλογές ο Ελευθέριος Βενιζέλος, βάφτισε το παιδί του Βενιζέλο. Ο οποίος ζει στην Αθήνα συνταξιούχος στρατηγός του Πυροβολικού και είναι 93 ετών σήμερα με την καλή του σύντροφο Νίτσα – Ελένη. Είναι δωρητής – ευεργέτης του Αννουσάκειου Ιδρύματος και πρόσφερε 10 εξοπλισμένα διαμερίσματα.
Ο δε δισέγγονος του Αναγνώστου Σκαλίδη, Ιωάννης, αναστήλωσε το αρχηγείο του Αναγνώστου Σκαλίδη στα Περιβόλια Κισάμου, το μοναδικό σωζόμενο σε όλη την Κρήτη. Εχει περίπου 200 φωτογραφίες (μεγάλες – μικρές), σπάνια ιστορικά έγγραφα, διακηρύξεις, εκθέσεις μαχών, βιβλία προαγωγών, την κούπα του (ποτήρι), το ξυράφι του με φίλντισι λαβή, το ακόνιο, το καντάρι και η ξύστρα του αλόγου του. Τα τιμημένα και ένδοξα άρματα του Αρχηγού Σκαλίδη τα έχουν καταθέσει από τους απογόνους στο Ιστορικό Αρχείο Χανίων σε ειδική προσθήκη.
Ο Ιωάννης Σκαλίδης είναι από τους πρώτους δωρητές του Ιδρύματος ´Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος´ και το δε Ιδρυμα τον τίμησε σε εταίρο σε πανηγυρική εκδήλωση.
Ο γιος του Καπετάν Σκαλιδογιώργη, Μανώλης και πατέρας του γράφοντος, βάφτισε το γιο του Ελευθέριο προς χάριν του Ελευθερίου Βενιζέλου, τον οποίο Ελευθέριο εκτέλεσαν στην Αγιά στον Γολγοθά στις 29 Αυγούστου 1944 ετών 22. Εγώ, ο αδελφός του, Ιωάννης, σε όλη μου τη ζωή τον έχω στη σκέψη μου, στην καρδιά μου και στη μνήμη μου.
Ο  Ελευθέριος Γεωργίου Σκαλίδης,  καθηγητής  Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης,  πρώην αντιπρύτανης, είναι 1ος ανιψιός του εκτελεσθέντος στην Αγιά Ελευθερίου Σκαλίδη, τρισέγγονος του αρχηγού, συνεχίζει την ιστορική παράδοση της οικογενείας.
Ο Ζαχαρίας Σκαλίδης,

 δισέγγονος του αρχηγού, φροντίζει και ξεναγεί στα Περιβόλια τους επισκέπτες του μουσείου.
Οταν ο υπογράφων υπηρετούσε τη θητεία του ως αστυνομικός στο Θέρισο σε μια έρευνα βρήκε ένα όπλο στου γέρου Λεβεντο-Αγγελή στο σπίτι. Δεν το πήρε διότι θα είχε πολλές συνέπειες ο κάτοχός του. Αλλά του είχε πει ο Λεβεντο-Αγγελής ότι ο παππούς του, ο Σκαλιδογιώργης, αυτός και οι άντρες του φιλοξενήθηκαν στο σπίτι του το 1905 για αρκετές ημέρες.
Παραθέτω μια συνομιλία Ελευθερίου Βενιζέλου με Αναγνώστη Σκαλίδη. Ο γενναίος Μακεδονομάχος Γεώργιος Σκαλίδης

που σκοτώθηκε με όλο του το σώμα στη Μακεδονία τον Μάρτιο του 1906 ήταν ανιψιός του Αναγνώστη Σκαλίδη από τον οποίο είχε μάθει την τεχνική και τακτική του αντάρτικου πολέμου.

Απαντες Σκαλίδηδες σέβονται την ιστορία, την παράδοσή τους και οι πολλοί Σκαλίδηδες που είναι στο Ναύπλιο, Τολό, με κάθε τρόπο συμμετέχουν στην ανάδειξη της ιστορικής οικογένειας. Με δική τους πρωτοβουλία έχουν ονομάσει στο Τολό οδός Αναγνώστη Σκαλίδη, ως ευγνωμοσύνη στον Αρχηγό Αναγνώστη Σκαλίδη που βοήθησε τους Κρήτες πρόσφυγες της περιοχής. Τους ευχαριστώ όλους για τη συμμετοχή, αγάπη τους και τη μεγάλη φιλοξενία τους.

Εφημερίδα: «Ο ΚΟΣΜΟΣ» ΠΡΟ 80ΕΤΙΑΣ, Δευτέρα 20 Απριλίου 1920

ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΜΕ ΑΡΧΗΓΟ ΚΙΣΑΜΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΣΚΑΛΙΔΗ
Ο κ. Βενιζέλος είπε χθες ότι το πρόγραμμα των εθνικών μας διεκδικήσεων πραγματοποιείται εις έκτασιν, την οποίαν ολίγοι εφαντάζοντο προ ολίγων ετών.
Προ τριάντα ετών, ίσως και περισσοτέρων ετών, ένας συμπατριώτης του κ. πρωθυπουργού, ο καπετάν Σκαλίδης, έλεγεν ότι θα έλθη μία ημέρα, που θα γείνη ένας πόλεμος τέτοιος, ώστε «τρίξονται οστέα». Και τότε μόνον θα πραγματοποιηθή το όνειρον των Ελλήνων. Η διαφορά είναι ότι λέγων ο μακαρίτης καπετάν Σκαλίδης όνειρον των Ελλήνων εννοούσε την απελευθέρωσιν της Κρήτης. Με αυτό το όνειρον απέθανε και αυτός και όλοι οι ήρωες της μεγαλονήσου, οι οποίοι τώρα από τους τόπους των μακάρων θα βλέπουν που ώθησε την πραγματοποίησιν των εθνικών ονείρων ένας συμπατριώτης των.
Υ.Γ.: Από το Αρχείο Ιωάννου Ε. Σκαλίδη

ΔΡΩΜΕΝΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΟΥΡΣΑΡΩΝ ΤΗΣ ΓΡΑΜΠΟΥΣΑΣ

ΠΑΝΑΓΙΑ  ΚΛΕΦΤΡΙΝΑ

<< Αναφορά ενός ιερομόναχου ονόματι Άνθιμου Πουλάκη, απευθυνόμενη προς την ελληνική κυβέρνηση και αφορούσε την όλη κατάσταση της πειρατονήσου Γραμβούσας περί το τέλος του έτους 1827. 

Το παραθέτω αυτούσιο: Προς τον ευσεβέστατον Κυβερνήτην και την ελληνικήν κυ βέρνησιν ολωνών των Χριστιανών Ορθοδόξων Αυθέντες μου Δουλικώς σας προσκυνώ Δεν αμέλησα αυθέντες μου εις το να καταγίνομαι με τα γενόμενα δια το μέλλον της πατρίδος, με λόγον και με έργον, το κατά δύναμιν. Και σας αναφ έρω όσα είδα κι έφριξα, εις ετούτην την μικράν νήσον, αδικίες, κλεψιές, πορνείες, μοιχείες, και αφοβία Θεού. Ελόγου μου ευρέθηκα εις την Γραμβούσαν εις τα τέλη του έτους 1827, αφού αρμενίζαμε ημέρας δώδεκα από την Σύραν δια να φθάσομεν, έως οπού τέλος εποδ ίσαμε εις τον λιμένα, εδιπλαρώσαμε τον μώλο και επατήσαμεν εις την στερεάν. Δυτικά εις τον κόλπο Κισσάμου της Κρήτης και ολίγον νοτιότερα στέκει ο θεόρατος μαύρος Βράχος, η ξακουστή για τον κούρσο Γραμβούσα. Εις την κορφή το κάστρο με τις τά μπιες του και μ ε τα αψηλά του μπεντένια, και ολόγυρα γκρέ μνα και χάλαρα να χάσκουν. Ετούτο το άπαρτο καστέλι το χτίσαν οι Φράγκοι τους παλαιούς χρόνους. Εις τις αρχές Αυγούστου του έτους 1825 οι Σφακιανοί με τον Δ. Καλλέργη επι κεφαλής επάτησαν με πανουργία την Γραμβούσα, καμωνόμενοι ότι ήτο τάχα η νέα φρουρά και επήρανε τον έλεγχο εις το κά στρο και έγινε ετούτο το νησί η πρώτη λεύτερη κρητική γης. Εις την Κρήτη ελυσσομανο ύσε ακόμη ο πόλεμος με τους Αγαρηνούς και ο οθωμανικός στρατός ανεγύριζε εις τα βουνά δια να συλλάβει και να φονεύσει τους τελευταίους επανάστατες ανυπότακτους. Όλοι οι σκιαγμένοι και κυνηγημένοι ηύραν καταφυγή εις την βραχώδη νήσο Γραμβούσα, όπου οι κάτοικοι σήμερον πρέ πει να φθάνουν τας εξ χιλιάδες. Μόνον εις τον λιμένα εμάνθανα ότι εντός δύο ετών ε χτίστηκαν διακόσια μαγαζιά κι αποθήκες. Ολίγον κατολίγον έγινε μέγα ορμητήριο για τον κούρσο και καταφυγή για εκατοντάδες μπαντίδους. Τα νέα εταξίδεψαν από τα στόματα εις τα ακοά και κατέφθασαν αλλοδαποί από διάφορους τόπους εις την νήσον δια να δουλέψουν εις τα πειρατικά και εγέμισε η νήσος από δαύτους και οι καπεταναίοι απέκτησαν τους κολιτζίδες τους. Είδα κι εθαύμασα τους μπαντίδους και την ξιπασιά των. Όλο τον καιρό του χειμώνος, όπου ένεκα των θαλασσοταραχών η πειρατεία πέφτει εις λήθαργον, είδα μεθύσα, είδα παλικαρέματα και φονικά, είδα πορ νείες. Και έως οπού να επαναρχίση με την πρώτη άνοιξη το πειράτεμα οι τσούρμες κάθονται αλά Τούρκα εις τους καφενέδες και φουμέρνουν τους ναργιλέδες ανίσως δε μεθοκοπούν εις τις ταβέρνες. Και από κοντά όλοι οι κατα στρεγμένοι από τον Αγαρηνόν εσκάρωσαν από μίαν καταφρονεμένην καλύβαν δια να κάθο νται τα παιδιά τους, γδυμένα και αξυπόλυτα. Γύρω εις τον λι μένα υπήρχε κόσμος όπου επείναγε και στα καλυβάκια οι γυναίκες όπου είχαν απωλέσει την τιμή τους έκραζαν τους άντρ ες. Ένα πορνοστάσιον το όλον. Επήγα και εις το κάστρο, οπού 'χει τις σιδερένιες πόρτες με τα μεγάλα καρφιά και το λεοντάρι του Αγίου Μάρκου από πάνω. Η φρουρά ήτο οπλισμένη με τρομπόνια και κανόνια. Εις το πιο αψηλό μπεντένι ανέμιζε η κρητική μπαντιέρα. Ε ις το κάστρο μέσα εζούσαν περί τις δυο χιλιάδες ψυχές, και εδώ εγίνετο το ξακουστό παζάρι με τις λείες. Εδώ ήρχονταν από τα τετραπέ ρατα του κόσμου εμπόροι και λησταποδόχοι δια να ψωνίσουνε τις λείες οπού πουλούνται ευθηνότερα από άλλες αγορές. Υπήρχε και του πουλιού το γάλα: σάκοι καφές Αμερικής, με γάλες ποσότητες ινδικής κάνναβης, μπαχάρια όλων των λογιών, φάρμακα, ατσάλια, ωρολόγια, κάτοπτρα, τηλεσκόπια, ήλοι κασσιτέρου, ναυτικά, μαθηματικά και χειρουργικά ερ γαλεία, κουτιά καμπανίτης, βαφές όλων των λογιών, μουσελίνες, βαμβακερά πανιά, τρίτσια εμπριμέ, βατίστα και γάζα, υφάσματα νανκίν, μάλλινα υφάσματα, βελούδα, σατέν, λινά, σάλια, ολάκερη η Μεσόγειο ήρχονταν εις την Γραμβούσα και εψώνιζεν. Οι μπαντίδοι κι όσοι έ καμναν το εμπόριο δεν ήξευ ραν την πραγματική αξία των πραγμάτων που επώλουν πλην ήθελον να τα ξεφορτώνονται μ ίαν ώραν αρχύτερα κι έτσι οι λη σταποδόχοι τα αγόραζαν σε χαμηλές τιμές. Εις τον τόπον όπου λογίζονται για παλληκάρια οι Πρωτοκλέπται, Χαϊδούκοι, Μπαντίδοι και Κουρσάροι, ότι αυτοί εσή κ ωσαν την επανάστασιν και έκαμαν τον ιερόν Αγώνα, όπου δεν είχαν ούτε ιερόν ούτε όσιον, τι να περιμένει κανείς; Σήμερον οι ίδιοι φέρουν γενικώς το όνομα καπεταναίοι και οπλαρχηγοί και παντού όπου υπάγεις στις κλεφτοφωλιές της Άσπρης Θάλασσας, όπου δεν φθάν ει ο νόμος και όπου άλλοτες οι νοτάριοι και Δημογέροντες ήταν οι κριτές για δικαιοσύνη, σήμερον όλοι ετούτοι ήναι υποχείρια των οπλαρχηγών και των καπεταναίων οπού αδικοκρίνουν και το δίκαιον κάμνουν άδικον. Και οι ίδιοι οι Δημογέροντες τρεμάμενοι και φοβούμενοι, έχουν παραχωρήσει εις τους οπλαρχηγούς την επίσημη σφραγίδα της Κοινότητας δια να τη μεταχειρίζονται εις τις ιδικές τους υποθέσεις. Τι άλλο να αναμένομεν το λοιπόν; Καμπόσοι από δαύτους, οπλαρχηγοί και καπεταναίοι, από όλη την επικράτειαν εσυνάχ θησαν εις ετούτο τον άπαρτον Βράχο αναζητούντες παραμυθίαν και γυρεύοντας πλούτον από τον κούρσο και την πειρατείαν. Η Γραμβούσα γέμει από ανθρώ πους πλουσίους, όπου ολίγους χρόνους πριν δεν είχαν ούτε ψωμί να φάγουν και απόκτησαν πλούτο ξαφνικόν κάνοντας αδικίες και κλεψές. Πλην τι να λέγω και δι ’ αυτούς; Κατά πρώτον ήναι οι Κρητικοί αλλά και αναρίθμητοι άλλοι φερμένοι από ελληνικά μέρη, ιΜάνη, Ψαρρά, Κάσον, Ύδρα, Σπέτσες, Μεσολόγγι. Τα πλοία τους τα παρουσιάζουν ως κρητικά με έγγραφα εις το όνομα ενός κρητικού καπετάνιου. Εδώ εσυνάντησα όσους εξουσιάζουν το Βράχο, πλήθος ξακουστοί κακούργοι. Ο Αναγνώστης ο Ψαρουδάκης εκ Σφακίων όπου ήναι ο πρώτος διδάξας την πειρατείαν, ο παπά Γρηγόρης Δαμαλάκης, άνθρωπος θηριώδης, κτηνώδης και αχρείος. Ο βίος του γέμει δολοφονίες, βιασμούς, βασανιστήρια, πειρατείες. Πολλάκις ντύνεται γραία δια να μην τον ανιώνουν οι εχθροί και να σφάζει αιφνιδίως. Διηύθυνε και επιστάτησεν εις περισσοτέρας πειρατικάς πράξεις παρά άλλος κανείς εις τον κόσμον. Ο Γεώργιος Λούπης ή Λουπάκης, ήναι συμμέτοχος όλων των πλοίων των στελλομένων απ ετούτον τον λιμένα εις πειρατείαν. Έχει τρεις κολιτζίδες και αυτοί πράττουν τα όμοια, ως και τον αυθέντη τους, φονεύουν, γδύνουν, παιδο φθείρουν, γυναικοφθείρουν και καθεξής. Ο Γιάκωβος Σκαν δαλάκης, διοίκησε διαφόρους γολέττας ικανόν καιρόν και πλουτήσας έπαυσε του να πλέει, ήναι σκληρός και κτηνώδης. Ο κακούργος Αθανάσιος Τραμουντάνας εκ Μεσολογγίου, ο Μανούσος Παπαδάκης εκ Σφακίων, γνωστός ως Κασιδομανούσος, οι Αντώνιος, Νικόλαος και Ανάργυρος από την Ύδραν, ο Κούτσης εκ Σπετσών, ο Αντώνιος Ελιού εκ Κάσσου και ο οπλαρχηγός Γεώργιος Δρακονιανός. Ο Εμμανουήλ Δικτάκης, Σπανός ονομαζόμενος, δια τούτον ήκουσα ότι αφού εγύμνωνε τα πλοία έδενε εις το κανόνι τον κυβερνήτη και τον εράβδιζεν απάνθρωπα. Και ότι κακομεταχειρίζεται αγρίως τους όποι ους συλλαμβάνει σκλάβους. Έως και τον αγριάνθρωπο Γιώργη Ξεκουκούλωτο όπου έχει τ’ ορμητήριό του εις Αντίπαρο εσυ νάντησα εις τον Βράχον. Κ αι τέλος τον παπά Μαρτινιανό Πε ράκη, όπου ήναι ο αρχηγός της Επιτροπής και μέλος του Συμβουλίου του Αγώνα και φρούραρχος. Ούτος ως ήκουσα επροσπάθησε παλαιόθεν ν α παύση την πειρατείαν, πλην δω ροδοκηθείς έγινε συμμέτοχος εις κάθε πλοίον και λαμβάνει μερδικόν από πάσαν λείαν. Κι έτσι το Κρητικό Συμβούλιον έγινε το ένα με τους μπαντίδους. Και με συγχωρείτε με το να σας πολυλογίζω όσα σας έγραψα δια τους οπλαρχηγούς και καπεταναίους, δια να εν νοήσετε τι ακριβώς συμβαίνει εις τον μαύρο Βράχον της απωλείας. Και πώς ακριβώς κάμνουν τις βρωμοδουλειές των οι καπεταναίοι, αλλά και ποιος να τους ομιλήση. Όποιος αντιμιλήσει τον σφάζουν εις το γόνυ ωσάν γίδα, απλώς για μίαν στραβή ματιάν ή για έναν λόγο του κρασιού. Οι οπλαρχηγοί και οι καπεταναίοι ήναι αδελφοποιτοί, έχουν ενώσει τα αίματά τους με όρκον όμοιον με τον οπού έκα μαν οι επαναστάτες του ιερού Αγώνος και ήναι και οι αρματό ροι των πλοίων και τρώγουν τον δαίμονα. Ο καθείς τους κατέχει τρεις έως και πέντε πειρατικές μπρικογολέττες και μεταφέρουν τις πρίζες εις το νησί και τις αποθηκεύουν σε υπό γειες κρύπτες μέσα εις το κάστρο. Τα πειρατικά π λεούμενα εις τον λιμένα ήναι όλων των λογιών περάματα, φούστες, καΐκια, τρεχαντήρια. Και έχουν συστήσει μια μετοχική εταιρεία όπου όλοι οι καπεταναίοι ήναι μέτοχοι εις τα πειρατικά και παίρνει ο καθείς το μερδικό του. Από την Γραμβούσα ελέγχουν το κρητικόν πέλαγον και κουρσεύουν τα επτανησιακά πλοία που απερνούν και εφοδιά ζουν τα στρατεύματα των Τουρκοαιγυπτίων εις τα Χανιά και εις το Ηράκλειο. Πλην οι μπρικογολέττες ατακάρουνε και τα φράγκικα καράβια που  έρχονται από την Εσπερία ή από τα μέρη της Ανατολής και κουβαλούν καλούδια από το Μισίρι. Οι λείες ήναι συχνές και πλούσιες. Στοχαστείτε αυθέντες μου, οι ίδιοι οι καπεταναίοι κο μπάζουν ότι σε πέντε χρόνους μέσα έγδυσαν έως και πεντακό σια καράβια. Τις πρίζες τις φυλάγουν σε αποθήκες που χτίστηκαν προς τούτ ο εις τον λιμένα. Πολλά τα κουβαλούν και εις το κάστρο όπου γίνεται το παζάρι. Εκεί έχει πολλές κρυψώνες, στέρνες, καταβόθρες και πηγάδια. Αλλά και τα μπου ντρούμια του κάστρου ήναι φίσκα με σκλάβους απ ’ όλα τα γένη. Η μοιρασιά γίνεται πάντα σύμφωνα με το κατάστιχον όπου ήναι καταγραμμένα όλα τα κουρσάρικα της Γραμβούσας και οι καραβοκύρηδες και οι μέτοχοι. Και όλοι των παίρνουν μερδικό, ακόμη και οι χήρες, αναλόγως το μέρος του καθενός εις το μπάρκο. Βγαίνουν και τα μερτικά της τσούρμας. Το Συμβούλιο του Αγώνος παίρνει το 1/5 και γι αυτό έχει και αξιόλογους πόρους. Το 1/5 από τις πρίζες κρατείται δια την φρουρά του νησιού και το κοινό ταμείο και ένα μέρος πηγαίνει εις την εκκλησιά της νήσου, την «Παναγιά την Κλεφτρίνα» όπου μέσα εις ολίγους χρόνους γιόμισε από μαλαματένια και ασημένια τάματα. Και, τέλος, επειδή υπάρχουν και πολλοί άνθρωποι πτω χοί από όλα τα γένη, όπου ζούνε στο ξάστερο και κοιμόνται εις τους βράχους, σε σχισμές και σε σπηλιές και δεν έχουν ένα κομμάτι ύφασμα να ρίξουν απάνω εις τη γδύμνια τους, βγά ζουν ένα μερδικό από τις λείες και τα κέρδη δια τους πεινασμένους αλλά κι αυτό δεν το κάμνουν σωστά και αρκετές γυναίκες και παιδία αποθαίνουν από την ασιτίαν. Τοιούτα υπο - κείμενα ήλθαν εδώ και κάμνουν κουμάντο. Ω θεέ μου, και πώς βαστάς και δε μας καταποντίζεις απόσα είδα εις αυτό το νησί! ( Άνθιμος) >>

Η ΑΛΛΗ ΕΛΛΑΔΑ - ΚΙΣΣΑΜΟΣ (ΚΑΣΤΕΛΛΙ) 1982

ΕΡΤ - Έτος παραγωγής 1982
Film 16 mm - έγχρωμο - διάρκεια 28’: 17’’
Ανάπλαση 2008 - μεταγραφή σε video Beta SP
Ειδική συνοπτική έκδοση 5’ - διάρκεια 5’: 20’’
Πρώτη προβολή: 23 Ιουλίου 1982

Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης
Κείμενο: Δημήτρης Κακαβελάκης
Φωτογραφία: Λευτέρης Παυλόπουλος
Ηχος: Αντώνης Σαμαράς
Μοντάζ: Γιάννης Κριαράκης
Συντονιστής παραγωγής: Αιμίλιος Μιχαηλίδης
Διεύθυνση παραγωγής: Ηρώ Σγουράκη
Σκηνοθεσία: Χρήστος Παληγιαννόπουλος

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΕΛΑΙΟΡΑΒΔΙΣΤΙΚΟ

ΤΟ ΑΘΑΝΑΤΟ ΠΡΩΤΟ ΕΛΑΙΟΡΑΒΔΙΣΤΙΚΟ(ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΚΑΜΠΙΤΑΚΗ)  ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΕΡΙΑ...ΑΓΟΡΑΣΤΗΚΕ ΤΕΛΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ ΤΟΥ 1970  ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΑΨΟΓΑ  ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ.

ΕΜΜ.ΜΠΑΛΑΝΤΙΝΟΣ

 ΕΜΜ.. ΜΠΑΛΑΝΤΙΝΟΣ ΕΚ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΔΕΛΙΑΝΩΝ ΚΙΣΣΑΜΟΥ.. ΤΟΥΡΚΟΜΑΧΟΣ ΣΤΙΣ ΚΡΗΤΙΚΕΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ...ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΒΟΥΛΗΣ...ΗΠΕΙΡΟΜΑΧΟΣ(ΑΡΧΗΓΟΣ ΣΩΜΑΤΟΣ   ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΚΙΣΣΑΜΙΤΩΝ ...ΤΕΡΖΗς (ΡΑΦΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΩΝ ΕΝΔΥΜΑΣΙΩΝ)

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΛΙΣΤΑ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΤΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΕΜΜ. ΝΙΚΟΛΑΚΑΚΗ Η ΜΠΑΛΑΝΤΙΝΟΥ

Ο Εμμανουήλ Μπαλαντίνος γεννήθηκε στο χωριό Πρόδρομος Δελιανών της Επαρχίας Κισάμου, Χανίων το 1876. Από την ηλικία των 16 ετών, συμμετέχει σε κάθε επαναστατική κίνηση δίπλα στον πατέρα του Στυλιανό Μπαλαντίνο, Αρχηγό Επαναστατικών Σώματος. Εκλέγεται βουλευτής στην Κρητική Βουλή, επί Κρητικής Πολιτείας, έκανε αίτηση και έλαβε άδεια για συγκρότηση εθελοντικών σώματος. Έτσι το 1912 μαζί με το Νικ. Μαλανδράκη συγκροτούν την «ΦΑΛΑΓΓΑ ΚΙΣΑΜΟΥ», η οποία εξοπλίζεται στην Αθήνα και οδεύει προς το Μέτσοβο μέσω Κατάρας. Με τον ηρωισμό και την αυτοθυσία των εθελοντών αλλά και των δυνάμεων του τακτικού στρατού επιτυγχάνεται η απελευθέρωση του Μετσόβου στις 31 Οκτωβρίου 1912. Πανηγυρισμοί, πατριωτικός ενθουσιασμός και Εθνική έξαρση πλημμυρίζουν όλη την περιοχή. Είχε την τύχη να μπει από τους πρώτους ελευθερωτές στο Μέτσοβο που ύψωσαν την Ελληνική Σημαία στο Ι. Ναό της Αγίας Παρασκευής. Η Φάλαγγα Κισάμου θα παραμείνει στο Μέτσοβο και στη γύρω περιοχή, μέχρι και τον Ιανουάριο του 1913. Ο Μανώλης Μπαλαντίνος επισκέφθηκε το Μέτσοβο στις 31 Οκτωβρίου 1956 μαζί με τον οπλαρχηγό Σταύρο Χαραλαμπάκη. Εδώρησε την πανέμορφη Κρητική ενδυμασία του -εξάλλου ο ίδιος ήταν μοναδικός δεξιοτέχνης, ράπτης των κρητικών ενδυμάτων- και το όπλο του στο Δήμο Μετσόβου που φυλάσσονται επιμελώς μέχρι σήμερα στο Δημαρχείο. Πέθανε στα Χανιά στις 18 Αυγούστου 1962.

 ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ